Trầm cảm theo mùa (SAD) là gì? Nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị hiệu quả

Trầm cảm theo mùa (SAD) hay còn được gọi là trầm cảm mùa đông là một dạng rối loạn tâm trạng xảy ra vào những tháng mùa thu và mùa đông, khi có ít ánh sáng mặt trời hơn. SAD thường biến mất vào mùa xuân và mùa hè khi thời tiết ấm hơn và có nhiều ánh sáng mặt trời hơn.

Triệu chứng của trầm cảm theo mùa SAD

Trầm cảm theo mùa có thể gây ra một loạt các triệu chứng ảnh hưởng đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của bạn. Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

• Tâm trạng:
  • Buồn bã, chán nản, tuyệt vọng kéo dài hơn hai tuần.
  • Khó chịu, cáu kỉnh, dễ nổi giận.
  • Mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích.
  • Cảm giác trống rỗng, vô giá trị, tội lỗi.
  • Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử.
• Suy nghĩ:
  • Khó tập trung, ghi nhớ, đưa ra quyết định.
  • Suy nghĩ tiêu cực về bản thân, cuộc sống, tương lai.
  • Mất niềm tin vào bản thân và khả năng của bản thân.
• Hành vi:
  • Thay đổi cảm giác thèm ăn (ăn quá nhiều hoặc ăn quá ít).
  • Khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
  • Mệt mỏi, thiếu năng lượng.
  • Tránh né giao tiếp xã hội.
  • Bỏ bê công việc, học tập, các trách nhiệm.
• Cảm giác cơ thể:
  • Đau nhức, mệt mỏi, táo bón, tiêu chảy.
  • Thay đổi ham muốn tình dục.
  • Khó chịu, bồn chồn, lo lắng.

Mức độ nghiêm trọng:

Rối loạn trầm cảm theo mùa SAD có thể được chia thành ba mức độ nghiêm trọng: nhẹ, trung bình và nặng. Mức độ nghiêm trọng được xác định dựa trên số lượng và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

• Nhẹ: Ít nhất 4-5 triệu chứng, ảnh hưởng nhẹ đến khả năng hoạt động hàng ngày.
• Trung bình: 6-7 triệu chứng, ảnh hưởng đáng kể đến khả năng hoạt động hàng ngày.
• Nặng: 8 triệu chứng hoặc hơn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng hoạt động hàng ngày, có thể kèm theo các triệu chứng tâm lý như ảo giác, hoang tưởng.

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn trầm cảm theo mùa đến từ nhiều lý do

Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm theo mùa SAD

Nguyên nhân gây ra rối loạn trầm cảm theo mùa SAD vẫn chưa được biết rõ, nhưng được cho là do sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm:

• Giảm tiếp xúc với ánh sáng mặt trời: Ánh sáng mặt trời giúp điều chỉnh nhịp sinh học của cơ thể và sản xuất serotonin, một chất dẫn truyền thần kinh giúp điều chỉnh tâm trạng. Khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời giảm, mức độ serotonin có thể giảm, dẫn đến các triệu chứng trầm cảm.
• Sự thay đổi melatonin: Melatonin là một hormone giúp điều chỉnh giấc ngủ. Vào mùa đông, cơ thể sản xuất nhiều melatonin hơn, điều này có thể góp phần gây ra buồn ngủ và mệt mỏi.
• Yếu tố di truyền: Nếu cha mẹ hoặc người thân mắc SAD, bạn có nguy cơ cao mắc bệnh hơn.
• Yếu tố tâm lý: Những trải nghiệm khó khăn trong cuộc sống, chẳng hạn như ly hôn, mất việc làm, cái chết của người thân, có thể khiến bạn dễ bị SAD hơn.
• Yếu tố sinh học: Sự mất cân bằng hóa chất não bộ, đặc biệt là serotonin và norepinephrine, có thể góp phần gây ra SAD.

Nhóm nguy cơ: Một số nhóm người có nguy cơ cao mắc SAD hơn, bao gồm:

• Phụ nữ: Phụ nữ có nhiều khả năng mắc SAD hơn nam giới.
• Người trẻ tuổi: SAD thường phổ biến nhất ở người trẻ tuổi.
• Người có tiền sử trầm cảm: Nếu bạn đã từng bị trầm cảm trong quá khứ, bạn có nguy cơ cao mắc SAD hơn.
• Người sống ở vùng vĩ độ cao: Ở những vùng vĩ độ cao, thời gian ban ngày ngắn hơn vào mùa đông, điều này có thể làm tăng nguy cơ mắc SAD.
• Người có các vấn đề sức khỏe khác: Một số vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như rối loạn lo âu, rối loạn lưỡng cực, hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS), có thể làm tăng nguy cơ mắc SAD.

Tương tự như các bệnh trầm cảm khác thì trầm cảm theo mùa SAD gây nhiều tác hại nghiêm trọng tới sức khỏe và cuộc sống

Tác hại của Rối loạn trầm cảm theo mùa (SAD)

Trầm cảm theo mùa SAD có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng, ảnh hưởng đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của bạn, bao gồm:

• Sức khỏe tinh thần:
  • Làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe tâm thần khác, chẳng hạn như rối loạn lo âu, rối loạn lưỡng cực.
  • Tăng nguy cơ tự tử.
• Sức khỏe thể chất:
  • Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ, tiểu đường, béo phì.
  • Gây ra các vấn đề về giấc ngủ, tiêu hóa, hệ miễn dịch.
• Công việc và học tập:
  • Giảm năng suất, hiệu quả công việc.
  • Khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ, đưa ra quyết định.
  • Có thể dẫn đến mất việc làm, học bổng, hoặc cơ hội thăng tiến.
• Mối quan hệ:
  • Gây ra căng thẳng, mâu thuẫn trong các mối quan hệ.
  • Có thể dẫn đến cô lập xã hội, xa lánh bạn bè và gia đình.
• Chất lượng cuộc sống:
  • Giảm niềm vui, hứng thú trong cuộc sống.
  • Mất đi khả năng tận hưởng những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
  • Có thể dẫn đến cảm giác vô vọng, tuyệt vọng.

Lưu ý: Mức độ nghiêm trọng của các tác hại này có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của SAD và các yếu tố khác.

Điều trị Rối loạn trầm cảm theo mùa (SAD)

Trầm cảm theo mùa SAD có thể được điều trị hiệu quả bằng nhiều phương pháp, bao gồm:

• Liệu pháp ánh sáng: Liệu pháp ánh sáng liên quan đến việc tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo cường độ cao, mô phỏng ánh sáng mặt trời. Liệu pháp này có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm các triệu chứng của SAD.
• Liệu pháp tâm lý: Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho SAD. CBT giúp bạn nhận diện và thay đổi những suy nghĩ và hành vi tiêu cực.
• Thuốc chống trầm cảm: Thuốc chống trầm cảm có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng của SAD.
• Thay đổi lối sống:
  • Ăn uống đầy đủ, ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên.
  • Tránh xa rượu bia và chất kích thích.
  • Dành thời gian cho những người thân yêu, tham gia các hoạt động xã hội.
  • Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời tự nhiên càng nhiều càng tốt.

Trên đây, Viện Tâm Lý Đời Sống đã chia sẻ cho các bạn những thông tin về bệnh rối loạn trầm cảm theo mùa (SAD). Hy vọng với bài chia sẻ này đã giúp các bạn có thêm kiến thức về trầm cảm nói chung hay trầm cảm SAD theo mùa nói riêng. SAD hoàn toàn có thể điều trị được. 

Nếu bạn có bất kỳ vấn đề nào cần tư vấn, băn khoăn, thắc mắc về bệnh trầm cảm, vui lòng liên hệ với Viện Tâm Lý Đời Sống qua hotline / zalo 0383720880 để được tư vấn chi tiết.

Tham khảo thêm những Dịch vụ Trị Liệu Tâm Lý tại Viện Tâm Lý Đời Sống LPI

- Trị liệu tâm lý cá nhân

- Trị liệu tâm lý thanh thiếu niên

- Trị liệu tâm lý gia đình

- Trị liệu tâm lý cặp đôi

- Trị liệu nhóm

- Khai vấn cuộc sống và sự nghiệp