Trầm cảm khi mang thai - Cơn ác mộng cho cả mẹ và bé

• Nồng độ estrogen và progesterone tăng cao trong thai kỳ có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và cảm xúc của phụ nữ.
• Theo nghiên cứu của Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia Hoa Kỳ, 70% phụ nữ mang thai trải qua những thay đổi về tâm trạng, trong đó 20-30% gặp các triệu chứng trầm cảm nhẹ và 5-10% gặp trầm cảm nặng.
• Những thay đổi nội tiết tố này có thể ảnh hưởng đến hệ thống truyền dẫn thần kinh, dẫn đến mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và norepinephrine, từ đó góp phần gây ra trầm cảm.

Căng thẳng và lo âu

• Lo lắng về việc sinh con, nuôi dạy con cái, gánh nặng tài chính, những thay đổi trong cơ thể, v.v. có thể dẫn đến căng thẳng và lo âu, từ đó góp phần gây ra trầm cảm.
• Một nghiên cứu của Đại học Oxford cho thấy 72% phụ nữ mang thai cảm thấy lo lắng, 63% cảm thấy căng thẳng và 38% cảm thấy bị choáng ngợp bởi những thay đổi trong cuộc sống.
• Căng thẳng và lo âu kéo dài có thể kích hoạt hệ thống phản ứng chiến đấu-hoang mang (fight-or-flight response), dẫn đến giải phóng các hormone căng thẳng như cortisol, adrenaline và norepinephrine. Những hormone này có thể ảnh hưởng đến tâm trạng, giấc ngủ và khả năng tập trung, từ đó làm tăng nguy cơ trầm cảm.

Có nhiều nguyên nhân làm cho phụ nữ bị trầm cảm khi mang thai, cần theo dõi sát để có phương án điều trị sớm

Tiền sử trầm cảm

• Nếu phụ nữ đã từng bị trầm cảm trước đây, họ có nguy cơ cao bị trầm cảm khi mang thai.
• Theo thống kê của Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ, 30-50% phụ nữ có tiền sử trầm cảm sẽ bị tái phát hoặc mắc trầm cảm lần đầu khi mang thai.
• Lý do là do những thay đổi nội tiết tố và tâm lý trong thai kỳ có thể khiến phụ nữ dễ bị tổn thương hơn bởi các triệu chứng trầm cảm.

Yếu tố di truyền

• Yếu tố di truyền cũng có thể đóng vai trò trong việc gia tăng nguy cơ trầm cảm khi mang thai.
• Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nếu cha mẹ hoặc anh chị em ruột bị trầm cảm, thì nguy cơ bị trầm cảm khi mang thai của người phụ nữ sẽ cao hơn.
• Điều này có thể là do di truyền ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh cảm xúc và kiểm soát căng thẳng của con người.

Môi trường sống

• Những yếu tố như thiếu sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, hoặc gặp khó khăn trong các mối quan hệ có thể khiến phụ nữ dễ bị trầm cảm khi mang thai.
• Một nghiên cứu của Đại học Harvard cho thấy, phụ nữ mang thai thiếu sự hỗ trợ xã hội có nguy cơ bị trầm cảm cao hơn 50% so với những người có đầy đủ sự hỗ trợ.
• Môi trường sống tiêu cực có thể ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe tinh thần của phụ nữ, khiến họ dễ bị tổn thương hơn bởi các triệu chứng trầm cảm.

Bên cạnh những nguyên nhân được đề cập ở trên, còn có một số yếu tố khác có thể góp phần gây ra trầm cảm khi mang thai như:

• Thiếu ngủ: Ngủ không đủ giấc có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và khả năng kiểm soát căng thẳng, từ đó làm tăng nguy cơ trầm cảm.
• Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh: Thiếu hụt các vitamin và khoáng chất thiết yếu có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, từ đó làm tăng nguy cơ

Những dấu hiệu trầm cảm khi mang thai

• Đây là dấu hiệu phổ biến nhất của trầm cảm khi mang thai. Phụ nữ có thể cảm thấy buồn bã, chán nản, mất hứng thú với các hoạt động thường ngày trong ít nhất hai tuần hoặc hơn.
• Cảm giác buồn bã này không chỉ đơn thuần là cảm xúc nhất thời mà còn ảnh hưởng đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của phụ nữ, khiến họ cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức và không muốn làm bất cứ điều gì.

Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều

• Khó ngủ, trằn trọc hoặc ngủ quá nhiều, không cảm thấy sảng khoái sau khi ngủ là dấu hiệu thường gặp của phụ nữ mang thai bị trầm cảm.
• Rối loạn giấc ngủ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của phụ nữ, khiến họ cảm thấy mệt mỏi, thiếu tập trung và dễ cáu kỉnh.

Thay đổi cảm giác thèm ăn

• Ăn ít hoặc ăn nhiều hơn bình thường, dẫn đến giảm cân hoặc tăng cân bất thường là dấu hiệu của trầm cảm khi mang thai.
• Thay đổi cảm giác thèm ăn có thể do ảnh hưởng của nội tiết tố hoặc do tâm trạng buồn bã, chán nản.

Mất tập trung

• Khó tập trung, hay quên, dễ bị phân tâm là dấu hiệu của trầm cảm khi mang thai.
• Mất tập trung có thể ảnh hưởng đến công việc, học tập và các hoạt động hàng ngày của phụ nữ.

Mệt mỏi, thiếu năng lượng

• Cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng, ngay cả sau khi đã ngủ đủ giấc là dấu hiệu của trầm cảm khi mang thai.
• Mệt mỏi có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của phụ nữ, khiến họ cảm thấy uể oải, thiếu động lực và không muốn làm bất cứ điều gì.

Mất hứng thú với các hoạt động yêu thích

• Mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích trước đây là dấu hiệu của trầm cảm khi mang thai.
• Phụ nữ có thể cảm thấy không còn muốn làm những việc mà họ từng thích, chẳng hạn như đọc sách, xem phim, chơi thể thao, v.v.

Cảm giác vô vọng, tuyệt vọng

• Cảm thấy vô vọng, tuyệt vọng, không có niềm vui trong cuộc sống là dấu hiệu của trầm cảm khi mang thai.
• Cảm giác vô vọng có thể khiến phụ nữ có suy nghĩ tiêu cực về bản thân và cuộc sống, thậm chí là có ý định tự tử.

Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử

• Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử là dấu hiệu nghiêm trọng nhất của trầm cảm khi mang thai.
• Nếu phụ nữ có những suy nghĩ này, họ cần được giúp đỡ ngay lập tức.

Bên cạnh những dấu hiệu được đề cập ở trên, còn có một số dấu hiệu khác có thể nhận biết trầm cảm khi mang thai như:

• Cáu kỉnh, dễ nổi nóng
• Khó khăn trong việc đưa ra quyết định
• Cảm thấy tội lỗi, mặc cảm
• Mất niềm tin vào bản thân
• Rút lui khỏi các hoạt động xã hội
• Có ý nghĩ tiêu cực về bản thân và em bé

Điều trị bằng liệu pháp tâm lý

• Liệu pháp tâm lý, đặc biệt là liệu pháp nhận thức hành vi (CBT), là phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn cho phụ nữ mang thai bị trầm cảm.
• CBT giúp phụ nữ thay đổi cách suy nghĩ và hành vi tiêu cực, từ đó cải thiện tâm trạng và giảm bớt các triệu chứng trầm cảm.
• Liệu pháp CBT có thể được thực hiện theo hình thức cá nhân hoặc nhóm.

Thay đổi lối sống

• Thay đổi lối sống lành mạnh như ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên, hạn chế sử dụng chất kích thích (rượu bia, thuốc lá) có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm bớt các triệu chứng trầm cảm.
• Chế độ ăn uống: Nên ăn nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Hạn chế ăn đồ ăn nhanh, đồ ăn nhiều dầu mỡ và đồ ngọt.
• Giấc ngủ: Ngủ đủ 7-9 tiếng mỗi đêm. Tránh sử dụng các thiết bị điện tử trước khi ngủ.
• Tập thể dục: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần. Các bài tập phù hợp cho phụ nữ mang thai bao gồm đi bộ, bơi lội, yoga và tập thể dục nhịp điệu.
• Hạn chế sử dụng chất kích thích: Tránh sử dụng rượu bia và thuốc lá. Hạn chế uống cà phê và nước ngọt có ga.

Hỗ trợ từ gia đình và bạn bè

• Việc nhận được sự quan tâm, chia sẻ và hỗ trợ từ gia đình, bạn bè có thể giúp phụ nữ cảm thấy bớt cô đơn, lo lắng và cải thiện tâm trạng.
• Gia đình và bạn bè nên dành thời gian trò chuyện, lắng nghe và chia sẻ với phụ nữ.
• Cần tạo cho phụ nữ một môi trường sống thoải mái, an toàn và đầy yêu thương.

Sử dụng thuốc chống trầm cảm

• Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống trầm cảm để điều trị trầm cảm khi mang thai.
• Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ và cân nhắc kỹ lưỡng về lợi ích và nguy cơ tiềm ẩn.
• Một số loại thuốc chống trầm cảm có thể an toàn cho phụ nữ mang thai, nhưng một số loại khác có thể gây hại cho em bé.
• Do đó, phụ nữ cần thông báo cho bác sĩ về tình trạng mang thai của mình trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.

Bên cạnh những phương pháp điều trị được đề cập ở trên, còn có một số phương pháp hỗ trợ khác có thể giúp cải thiện tâm trạng cho phụ nữ mang thai bị trầm cảm như

• Thiền: Thiền giúp thư giãn tâm trí, giảm bớt căng thẳng và lo âu.
• Yoga: Yoga giúp cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần, giảm bớt căng thẳng và lo âu.
• Massage: Massage giúp thư giãn cơ bắp, giảm bớt căng thẳng và lo âu.
• Liệu pháp nghệ thuật: Liệu pháp nghệ thuật giúp phụ nữ thể hiện cảm xúc và suy nghĩ của mình một cách sáng tạo.

Nếu bạn nghi ngờ bản thân đang bị trầm cảm khi mang thai, hãy đến gặp bác sĩ tâm lý hoặc chuyên gia y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Hãy đặt lịch hoặc liên hệ hotline / zalo 0383720880, các chuyên gia tâm lý tại Viện Tâm Lý Đời Sống LPI sẽ hỗ trợ, tư vấn và đồng hành giúp các bạn hồi phục sức khỏe tinh thần một cách tốt nhất.

Tham khảo thêm những Dịch vụ Trị Liệu Tâm Lý tại Viện Tâm Lý Đời Sống LPI

- Trị liệu tâm lý cá nhân

- Trị liệu tâm lý thanh thiếu niên

- Trị liệu tâm lý gia đình

- Trị liệu tâm lý cặp đôi

- Trị liệu nhóm

- Khai vấn cuộc sống và sự nghiệp