Rối loạn giấc ngủ: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Rối loạn giấc ngủ là tình trạng ảnh hưởng đến chất lượng, thời gian hoặc thời lượng giấc ngủ, gây ra nhiều hậu quả tiêu cực cho sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh. Với bài viết này Viện Tâm Lý Đời Sống sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về rối loạn giấc ngủ, bao gồm nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và phòng ngừa.

1. Rối loạn giấc ngủ là gì?

Rối loạn giấc ngủ (tiếng anh là Sleep Disorders) là tình trạng khó ngủ, ngủ không ngon giấc, ngủ không đủ giấc hoặc ngủ quá nhiều. Những rối loạn này có thể ảnh hưởng đến thời gian, chất lượng và cách thức ngủ của bạn.

Các loại rối loạn giấc ngủ phổ biến:

• Mất ngủ (Insomnia): Đây là loại bệnh rối loạn giấc ngủ phổ biến nhất, khiến bạn khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc.

• Ngủ ngáy: Âm thanh do tiếng ngáy của bạn có thể ảnh hưởng đến người ngủ cùng.

• Ngừng thở khi ngủ (sleep apnea): Bạn ngừng thở tạm thời trong khi ngủ, khiến bạn thức giấc nhiều lần và cảm thấy mệt mỏi khi ngủ dậy.

• Rối loạn nhịp sinh học: Chu kỳ ngủ - thức của bạn bị đảo lộn, khiến bạn khó ngủ vào ban đêm và thức dậy sớm vào ban sáng.

• Rối loạn vận động giấc ngủ (Sleep-related movement disorders): Bạn có thể cử động tay chân, nói chuyện hoặc thực hiện các hành vi khác khi đang ngủ.

• Narcolepsy (Chứng ngủ rũ): Bạn có thể đột ngột ngủ gật vào ban ngày mà không thể kiểm soát.

• Rối loạn giấc ngủ do thuốc: Một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ khiến bạn khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc.

• Rối loạn giấc ngủ do căng thẳng: Căng thẳng, lo âu, trầm cảm có thể khiến bạn khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc.

Phân biệt rối loạn giấc ngủ tạm thời và mãn tính:

• Rối loạn giấc ngủ tạm thời: Thường do các yếu tố nhất thời như stress, thay đổi môi trường ngủ, du lịch... và chỉ kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần.

• Rối loạn giấc ngủ mãn tính: Kéo dài hơn 3 tháng và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bạn.

Rối loạn giấc ngủ là tình trạng khó ngủ, ngủ không ngon giấc, ngủ không đủ giấc hoặc ngủ quá nhiều. Có nhiều loại rối loạn giấc ngủ khác nhau

2. Triệu chứng rối loạn giấc ngủ

Triệu chứng rối loạn giấc ngủ có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tuy nhiên, một số triệu chứng, dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Khó ngủ:

  • Bạn phải mất hơn 30 phút để ngủ thiếp đi mỗi đêm.

  • Bạn có thể cảm thấy lo lắng, bồn chồn, khó chịu khi nằm trên giường.

  • Bạn có thể thức dậy nhiều lần trong đêm và khó ngủ lại.

• Thường xuyên thức giấc giữa đêm:

  • Bạn có thể thức dậy 2-3 lần hoặc nhiều hơn mỗi đêm.

  • Bạn có thể khó ngủ lại sau khi thức giấc.

  • Bạn có thể cảm thấy mệt mỏi khi ngủ dậy.

• Ngủ không ngon giấc:

  • Bạn có thể cảm thấy không được nghỉ ngơi đầy đủ sau khi ngủ dậy.

  • Bạn có thể cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng trong ngày.

  • Bạn có thể gặp khó khăn trong việc tập trung vào công việc hoặc học tập.

• Ngủ quá nhiều:

  • Bạn ngủ nhiều hơn 9 tiếng mỗi đêm nhưng vẫn cảm thấy mệt mỏi.

  • Bạn có thể cảm thấy khó tập trung vào công việc hoặc học tập.

  • Bạn có thể cảm thấy buồn bã, chán nản.

• Ngủ ngáy:

  • Âm thanh do tiếng ngáy của bạn có thể ảnh hưởng đến người ngủ cùng.

  • Bạn có thể cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng khi ngủ dậy.

  • Bạn có thể bị ngưng thở khi ngủ.

• Mộng du:

  • Bạn đi lại hoặc thực hiện các hoạt động khác khi đang ngủ.

  • Bạn có thể không nhớ những gì mình đã làm khi ngủ dậy.

  • Bạn có thể gặp nguy hiểm khi mộng du.

• Bóng đè:

  • Bạn cảm thấy bị đè nén, không thể cử động hoặc thở khi đang ngủ.

  • Bạn có thể cảm thấy hoảng sợ, lo lắng.

  • Bạn có thể gặp khó khăn trong việc ngủ lại sau khi bị bóng đè.

• Rối loạn nhịp sinh học:

  • Bạn khó ngủ vào ban đêm và thức dậy sớm vào ban sáng.

  • Bạn có thể cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng trong ngày.

  • Bạn có thể gặp khó khăn trong việc tập trung vào công việc hoặc học tập.

• Rối loạn chuyển động giấc ngủ:

  • Bạn có thể cử động tay chân, nói chuyện hoặc thực hiện các hành vi khác khi đang ngủ.

  • Bạn có thể không nhớ những gì mình đã làm khi ngủ dậy.

  • Bạn có thể gặp nguy hiểm khi bị rối loạn chuyển động giấc ngủ.

• Narcolepsy (Chứng ngủ rũ):

  • Bạn có thể đột ngột ngủ gật vào ban ngày mà không thể kiểm soát.

  • Bạn có thể bị ngã hoặc gặp tai nạn do ngủ gật.

  • Bạn có thể bị ảo giác hoặc tê liệt khi ngủ.

• Rối loạn giấc ngủ do thuốc:

  • Bạn có thể gặp khó khăn trong việc ngủ thiếp đi hoặc ngủ không ngon giấc do tác dụng phụ của thuốc.

  • Bạn có thể cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng trong ngày.

  • Bạn có thể gặp khó khăn trong việc tập trung vào công việc hoặc học tập.

• Rối loạn giấc ngủ do căng thẳng:

  • Bạn có thể gặp khó khăn trong việc ngủ thiếp đi hoặc ngủ không ngon giấc do căng thẳng, lo âu, trầm cảm.

  • Bạn có thể cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng trong ngày.

  • Bạn có thể gặp khó khăn trong việc tập trung vào công việc hoặc học tập.

Mỗi loại rối loạn giấc ngủ sẽ có những dấu hiệu và triệu chứng khác nhau

3. Nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ

Có rất nhiều nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ, bao gồm:

• Yếu tố tâm lý:

  • Căng thẳng, lo âu, trầm cảm, stress có thể khiến bạn khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc.

  • Những suy nghĩ tiêu cực, lo lắng về công việc, gia đình, sức khỏe có thể khiến bạn khó ngủ.

  • Tiền sử bị sang chấn tâm lý cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến rối loạn giấc ngủ.

• Yếu tố sinh học:

  • Một số bệnh lý như rối loạn nhịp sinh học, hội chứng ngưng thở khi ngủ, hen suyễn, trào ngược dạ dày thực quản có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn.

  • Thay đổi nội tiết tố do mãn kinh, tiền mãn kinh hoặc mang thai cũng có thể gây ra bệnh rối loạn giấc ngủ.

  • Một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ khiến bạn khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc.

• Lối sống:

  • Sử dụng các thiết bị điện tử trước khi ngủ, ngủ không đúng giờ, ngủ không đủ giấc, ăn uống không điều độ, lạm dụng chất kích thích như rượu bia, cà phê, thuốc lá cũng có thể gây ra rối loạn giấc ngủ.

  • Môi trường ngủ ồn ào, ánh sáng quá chói, nhiệt độ không phù hợp cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của bạn.

• Yếu tố di truyền:

  • Một số nghiên cứu cho thấy bệnh rối loạn giấc ngủ có thể liên quan đến di truyền. Nếu có người thân trong gia đình mắc bệnh, bạn có nguy cơ mắc cao hơn.

Rối loạn giấc ngủ gây tác hại nghiêm trọng tới sức khỏe người bệnh

4. Tác hại của rối loạn giấc ngủ:

Rối loạn giấc ngủ có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng cho sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn, bao gồm:

• Mệt mỏi, thiếu năng lượng: Khi bạn không ngủ đủ giấc hoặc ngủ không ngon giấc, bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng và khó tập trung vào công việc hoặc học tập.

• Giảm khả năng miễn dịch: Thiếu ngủ có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của bạn, khiến bạn dễ bị mắc bệnh hơn.

• Tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch: Bị rối loạn giấc ngủ có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như cao huyết áp, đột quỵ, nhồi máu cơ tim.

• Tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường: Thiếu ngủ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

• Tăng nguy cơ mắc bệnh béo phì: Thiếu ngủ có thể khiến bạn thèm ăn hơn và khó kiểm soát cân nặng.

• Rối loạn tâm trạng: 

  • Bị rối loạn giấc ngủ có thể làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm trạng như trầm cảm, lo âu, rối loạn lưỡng cực.

  • Khi bạn không ngủ đủ giấc hoặc ngủ không ngon giấc, bạn có thể cảm thấy buồn bã, chán nản, cáu kỉnh, lo lắng và khó tập trung.

  • Rối loạn giấc ngủ có thể khiến các triệu chứng của bệnh tâm lý trở nên tồi tệ hơn.

• Giảm khả năng nhận thức:

  • Thiếu ngủ có thể làm giảm khả năng tập trung, ghi nhớ và học tập của bạn.

  • Bạn có thể gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định, giải quyết vấn đề và học hỏi những điều mới.

  • Thiếu ngủ có thể ảnh hưởng đến kết quả học tập và công việc của bạn.

• Tăng nguy cơ gặp tai nạn:

  • Khi bạn thiếu ngủ, bạn có thể gặp khó khăn trong việc tập trung và phản ứng nhanh nhạy.

  • Điều này có thể làm tăng nguy cơ gặp tai nạn khi lái xe, làm việc hoặc tham gia các hoạt động khác.

• Gây ra các vấn đề về sức khỏe khác:

  • Bị rối loạn giấc ngủ có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về da, tóc, mắt, răng miệng.

  • Bị rối loạn giấc ngủ có thể làm giảm khả năng sinh sản.

  • Bị rối loạn giấc ngủ có thể khiến bạn già nhanh hơn.

6. Cách phòng ngừa rối loạn giấc ngủ

Để phòng ngừa hội chứng rối loạn giấc ngủ, bạn nên:

• Thực hiện thói quen ngủ đúng giờ: Ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày, kể cả vào cuối tuần.

• Ngủ đủ giấc: Trung bình 7-8 tiếng mỗi đêm cho người lớn.

• Tạo môi trường ngủ thoải mái: Phòng ngủ nên tối, yên tĩnh và mát mẻ.

• Tránh sử dụng các thiết bị điện tử trước khi ngủ: Ánh sáng xanh từ các thiết bị điện tử có thể khiến bạn khó ngủ.

• Hạn chế sử dụng chất kích thích: Tránh uống cà phê, trà, nước ngọt có ga và rượu bia trước khi ngủ.

• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục có thể giúp bạn ngủ ngon hơn. Tuy nhiên, bạn nên tránh tập thể dục quá gần giờ ngủ.

• Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng có thể khiến bạn khó ngủ. Hãy tìm cách thư giãn như tập yoga, thiền định hoặc nghe nhạc nhẹ nhàng trước khi ngủ.

• Tránh ăn quá no trước khi ngủ: Ăn quá no trước khi ngủ có thể khiến bạn khó tiêu hóa và khó ngủ.

• Thư giãn trước khi ngủ: Tắm nước ấm, đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng có thể giúp bạn thư giãn và dễ ngủ hơn.

• Đi khám bác sĩ nếu bạn gặp khó khăn trong việc ngủ: Nếu bạn đã thử các biện pháp trên mà vẫn không thể ngủ ngon, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.

Có nhiều cách điều trị rối loạn giấc ngủ, tuy nhiên khi nếu bị bệnh thì bạn vẫn nên đi khám và theo phương án điều trị của bác sĩ / chuyên gia

7. Cách điều trị rối loạn giấc ngủ hiệu quả

Điều trị rối loạn giấc ngủ sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

• Liệu pháp tâm lý: Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) có thể giúp bạn thay đổi những suy nghĩ và hành vi tiêu cực khiến bạn khó ngủ.

• Thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc ngủ hoặc các loại thuốc khác để điều trị các triệu chứng của rối loạn giấc ngủ. Tuy nhiên, bạn chỉ nên sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

• Liệu pháp ánh sáng: Liệu pháp này sử dụng ánh sáng nhân tạo để giúp điều chỉnh nhịp sinh học của bạn.

• Châm cứu: Châm cứu có thể giúp giảm bớt căng thẳng và lo âu, từ đó cải thiện chất lượng giấc ngủ.

• Thôi miên: Thôi miên có thể giúp bạn thư giãn và dễ ngủ hơn.

• Kỹ thuật thư giãn: Các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền định hoặc thở sâu có thể giúp bạn giảm căng thẳng và dễ ngủ hơn.

8. Giải đáp một số thắc mắc thường gặp về rối loạn giấc ngủ

• Làm thế nào để biết mình có bị rối loạn giấc ngủ? Bạn có thể bị rối loạn giấc ngủ nếu bạn gặp một hoặc nhiều triệu chứng sau:

  • Khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc

  • Thường xuyên thức giấc giữa đêm

  • Ngủ quá nhiều

  • Mệt mỏi, thiếu năng lượng trong ngày

  • Khó tập trung

  • Cáu kỉnh, dễ nổi nóng

  • Buồn bã, chán nản

  • Giảm khả năng ghi nhớ

  • Đau đầu

  • Nếu bạn gặp những triệu chứng này trong hơn 3 tháng, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán.

• Rối loạn giấc ngủ có chữa được không? Hầu hết các trường hợp bị bệnh rối loạn giấc ngủ đều có thể được điều trị hiệu quả bằng các biện pháp thay đổi lối sống, liệu pháp tâm lý hoặc thuốc. Tuy nhiên, một số trường hợp rối loạn giấc ngủ do bệnh lý nền có thể khó điều trị hơn.

• Rối loạn giấc ngủ có nguy hiểm không? Nếu tình trạng rối loạn giấc ngủ diễn ra trong khoảng thời gian dài sẽ ảnh hưởng xấu tới sức khỏe tâm lý và thể chất.

• Tôi nên làm gì nếu tôi nghi ngờ mình bị rối loạn giấc ngủ? Bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị rối loạn giấc ngủ. Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng, thói quen ngủ và tiền sử bệnh lý của bạn. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bạn thực hiện một số xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân y tế khác.

• Có cách nào để ngăn ngừa rối loạn giấc ngủ? Có một số cách để ngăn ngừa rối loạn giấc ngủ, bao gồm:

  • Thực hiện thói quen ngủ lành mạnh

  • Tránh xa những điều khiến bạn căng thẳng

  • Tập thể dục thường xuyên

  • Hạn chế sử dụng chất kích thích

  • Tránh ăn quá no trước khi ngủ

  • Tạo môi trường ngủ thoải mái

Nếu bạn bị rối loạn giấc ngủ nên sớm đi khám và có phương án điều trị phù hợp trước khi bệnh trở nên nặng hơn

Rối loạn giấc ngủ là một vấn đề sức khỏe phổ biến có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bạn. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp rối loạn giấc ngủ đều có thể được điều trị hiệu quả bằng các biện pháp thay đổi lối sống, liệu pháp tâm lý hoặc thuốc.

Nếu bạn hay người thân có biểu hiện hoặc bị rối loạn giấc ngủ, hãy đặt lịch hoặc liên hệ hotline / zalo 0383720880, các chuyên gia tâm lý tại Viện Tâm Lý Đời Sống sẽ hỗ trợ, tư vấn và đồng hành giúp các bạn hồi phục sức khỏe tinh thần một cách tốt nhất.

Tham khảo thêm những Dịch vụ Trị Liệu Tâm Lý tại Viện Tâm Lý Đời Sống

- Trị liệu tâm lý cá nhân

- Trị liệu tâm lý thanh thiếu niên

- Trị liệu tâm lý gia đình

- Trị liệu tâm lý cặp đôi

- Trị liệu nhóm

- Khai vấn cuộc sống và sự nghiệp

Chúc bạn sớm lấy lại được giấc ngủ ngon và tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn!