ROCD (Relationship OCD): Khi tình yêu trở thành nỗi ám ảnh

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế trong mối quan hệ (ROCD - Relationship OCD)

1. Níu kéo và xa lánh

• Nỗi ám ảnh kiểm soát: Người mắc ROCD luôn lo lắng về tình cảm của bản thân và đối tác, dẫn đến nhu cầu kiểm soát cao độ. Họ liên tục đặt câu hỏi, kiểm tra hành vi, thể hiện sự ghen tuông thái quá, khiến đối tác cảm thấy ngột ngạt và mất tự do.
• Xa cách để trốn tránh: Nỗi sợ hãi tổn thương khiến người mắc ROCD có xu hướng né tránh sự thân mật, tạo khoảng cách trong mối quan hệ. Họ e dè thể hiện tình cảm, lảng tránh những hành động yêu thương, khiến đối tác cảm thấy bị xa lánh và cô đơn.

2. Giao tiếp méo mó

• Nghi ngờ và phán xét: Người mắc ROCD thường xuyên nghi ngờ động cơ, ý định của đối tác, dẫn đến những lời buộc tội, phán xét vô cớ. Điều này khiến đối tác cảm thấy tổn thương, bực bội và mất niềm tin vào mối quan hệ.
• Giao tiếp thiếu hiệu quả: Nỗi ám ảnh và lo âu khiến người mắc ROCD khó khăn trong việc chia sẻ cảm xúc, nhu cầu một cách chân thành. Họ thường xuyên lảng tránh, né tránh những chủ đề quan trọng, khiến cho việc thấu hiểu và giải quyết mâu thuẫn trở nên khó khăn.

3. Căng thẳng và mâu thuẫn

• Căng thẳng dai dẳng: Nỗi ám ảnh và lo âu của người mắc ROCD không chỉ ảnh hưởng đến họ mà còn lan tỏa sang đối tác, tạo ra bầu không khí căng thẳng và ngột ngạt trong mối quan hệ.
• Mâu thuẫn liên tục: Những nghi ngờ, kiểm soát, xa lánh và giao tiếp thiếu hiệu quả là nguyên nhân dẫn đến những mâu thuẫn, cãi vã liên tục trong mối quan hệ. Cả hai đều cảm thấy mệt mỏi, tổn thương và dần dần đánh mất niềm tin vào nhau.

4. Hậu quả nặng nề

• Rạn nứt mối quan hệ: Nếu không được điều trị kịp thời, ROCD có thể dẫn đến rạn nứt mối quan hệ. Nỗi ám ảnh, lo âu, mâu thuẫn và căng thẳng liên tục khiến cả hai kiệt sức, dẫn đến quyết định chia tay.
• Tổn thương tâm lý: ROCD không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ mà còn gây tổn thương tâm lý cho cả hai người. Người mắc ROCD có thể chìm trong lo âu, tự ti, mất niềm tin vào bản thân và vào tình yêu. Đối tác cũng có thể trải qua những cảm xúc tiêu cực như tổn thương, bực bội, mất niềm tin.

Một số dấu hiệu và biểu hiện phổ biến của ROCD

Suy nghĩ ám ảnh

• Lo lắng về tình cảm của bản thân: "Liệu tôi có thực sự yêu đối tác của mình?", "Liệu tôi có muốn ở bên cạnh người này lâu dài?"
• Lo lắng về tình cảm của đối tác: "Đối tác có thực sự yêu tôi?", "Liệu đối tác có đang chung thủy với tôi?"
• So sánh đối tác với người khác: "Đối tác của tôi không tốt bằng người này", "Tại sao đối tác của họ lại có được điều đó mà tôi không?"
• Lo lắng về tương lai của mối quan hệ: "Mối quan hệ này sẽ kéo dài được bao lâu?", "Liệu chúng ta có nên chia tay?"

Hành vi cưỡng chế

• Liên tục hỏi han về tình cảm của đối tác: "Em có yêu anh/chị không?", "Anh/chị có đang nghĩ đến ai khác không?"
• Kiểm soát hành vi của đối tác: Cố gắng theo dõi mọi hoạt động của đối tác, kiểm tra điện thoại, tin nhắn, mạng xã hội...
• Tránh né sự thân mật: Sợ hãi sự gần gũi về thể xác hoặc cảm xúc với đối tác.
• Tìm kiếm sự trấn an: Liên tục tìm kiếm sự xác nhận từ đối tác, bạn bè hoặc gia đình về tình cảm của bản thân và mối quan hệ.
• Có những hành vi lặp đi lặp lại: Ví dụ như liên tục kiểm tra điện thoại, đếm số lần đối tác nói "yêu em", v.v.

Ngoài ra, người mắc ROCD cũng có thể có một số biểu hiện sau:

• Cảm giác lo âu, căng thẳng: Luôn cảm thấy lo lắng, bồn chồn, khó tập trung.
• Cảm giác buồn bã, chán nản: Mất hứng thú với những hoạt động thường ngày, cảm thấy cô đơn và thiếu động lực.
• Mệt mỏi, khó ngủ: Gặp khó khăn trong việc ngủ ngon giấc, thường xuyên thức giấc giữa đêm.
• Thay đổi khẩu vị: Ăn nhiều hoặc ăn ít hơn bình thường.
• Tránh né các hoạt động xã hội: Không muốn gặp gỡ bạn bè, gia đình hoặc tham gia các hoạt động xã hội.

Cần lưu ý rằng

• Không phải ai có những dấu hiệu và biểu hiện trên cũng đều mắc ROCD.
• Mức độ nghiêm trọng của ROCD có thể khác nhau ở mỗi người.
• ROCD có thể đi kèm với các rối loạn tâm lý khác như rối loạn lo âu, trầm cảm, hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD).

Nguyên nhân của Rối loạn ám ảnh cưỡng chế trong mối quan hệ (ROCD)

Mặc dù nguyên nhân chính xác của ROCD vẫn chưa được biết đến đầy đủ, các nhà nghiên cứu tin rằng đây là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố di truyền, sinh học và tâm lý.

1. Yếu tố di truyền:

• Nghiên cứu cho thấy ROCD có thể di truyền trong gia đình. Nếu một người có cha mẹ hoặc anh chị em mắc ROCD, họ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Các nghiên cứu về song sinh cũng cho thấy tỷ lệ mắc ROCD ở các cặp song sinh cùng trứng cao hơn so với các cặp song sinh khác trứng.

2. Yếu tố sinh học:

• Một số nghiên cứu cho thấy sự mất cân bằng trong các chất dẫn truyền thần kinh trong não, chẳng hạn như serotonin và dopamine, có thể đóng vai trò trong việc phát triển ROCD.
• Các nghiên cứu hình ảnh não bộ cũng cho thấy những người mắc ROCD có sự khác biệt về hoạt động não bộ trong các khu vực liên quan đến việc kiểm soát lo âu và ám ảnh.

3. Yếu tố tâm lý:

Một số yếu tố tâm lý có thể khiến một người dễ mắc ROCD - Relationship OCD hơn, bao gồm:

• Tính cách lo âu: Những người có xu hướng lo lắng và hay suy nghĩ thường có nguy cơ mắc ROCD cao hơn.
• Tự trọng thấp: Những người có lòng tự trọng thấp có thể nghi ngờ bản thân và giá trị của mình trong mối quan hệ, dẫn đến ROCD.
• Tiền sử bị tổn thương: Những người có tiền sử bị tổn thương trong mối quan hệ trước đây có thể có nguy cơ mắc ROCD cao hơn vì họ có thể lo sợ bị tổn thương lần nữa.
• Căng thẳng: Căng thẳng trong cuộc sống có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của ROCD.

Cần lưu ý rằng:

• Không phải ai có những yếu tố nguy cơ này cũng sẽ mắc ROCD.
• ROCD có thể xảy ra với bất kỳ ai, bất kể độ tuổi, giới tính hay xu hướng tình dục.

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần hình thành ROCD, bao gồm:

• Mong đợi cao về mối quan hệ: Những người có mong đợi cao về mối quan hệ có thể dễ dàng thất vọng và nghi ngờ khi mối quan hệ không hoàn hảo như họ mong muốn.
• Sợ cam kết: Những người sợ cam kết có thể lo lắng về việc gắn bó lâu dài trong một mối quan hệ, dẫn đến ROCD.
• Sự thiếu hụt giao tiếp: Giao tiếp kém hiệu quả trong mối quan hệ có thể dẫn đến hiểu lầm và nghi ngờ, góp phần hình thành ROCD.

Tham khảo thêm:

• Rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD và những bí ẩn bạn cần biết

• Các loại Rối loạn ám ảnh cưỡng chế

• Rối loạn ám ảnh cưỡng chế qua từng giai đoạn

• Rối loạn ám ảnh cưỡng chế ở trẻ em