Rối Loạn Lưỡng Cực: Tất Cả Mọi Thứ Bạn Cần Biết

Có lẽ bạn đã từng nghe qua về rối loạn lưỡng cực, một tình trạng không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng mà còn gây ra những biến đổi lớn trong cuộc sống của người bệnh. Hãy tưởng tượng bạn đang trải qua một giai đoạn hưng cảm, tràn đầy năng lượng và tự tin, sau đó đột ngột bạn lại rơi vào một giai đoạn trầm cảm, khiến bạn cảm thấy buồn bã và mất hứng thú. Đây chính là trải nghiệm của những người mắc phải rối loạn lưỡng cực, một hành trình đầy thách thức và khắc nghiệt.

Các Loại Rối Loạn Lưỡng Cực

Rối loạn lưỡng cực hay rối loạn hưng - trầm cảm gồm ba loại chính: lưỡng cực loại I, lưỡng cực loại II và rối loạn lưỡng cực chu kỳ. Mỗi loại mang đến những trải nghiệm riêng biệt và đòi hỏi phương pháp điều trị tinh tế và chính xác.

• Lưỡng cực I: Người mắc chứng này trải qua các giai đoạn hưng cảm phối hợp với các giai đoạn trầm cảm và ảnh hưởng đến cả nam lẫn nữ.

• Lưỡng cực II: Loại này đặc trưng bởi các giai đoạn trầm cảm nghiêm trọng kéo dài, kết hợp với giai đoạn hưng cảm ngắn hạn.

• Rối loạn lưỡng cực chu kỳ: Đây là tình trạng có các giai đoạn hưng phấn và trầm cảm đan xen, thường ít nghiêm trọng và kéo dài ngắn hạn.

Mặc dù không có cách chữa khỏi hoàn toàn, việc chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp người bệnh quản lý tốt hơn tâm trạng và tìm lại chất lượng cuộc sống đáng sống.

Chứng bệnh rối loạn lưỡng cực đôi khi không phải chỉ thuộc ba loại mà chúng ta đề cập. Một số người có triệu chứng tương đồng nhưng không chính xác với ba loại này. Trong trường hợp này, những người này có thể được chẩn đoán là mắc phải rối loạn lưỡng cực không xác định hoặc các rối loạn khác liên quan.

Rối loạn lưỡng cực hay gọi là là rối loạn hưng - trầm cảm

Triệu chứng rối loạn lưỡng cực

Triệu chứng rối loạn lưỡng cực bao gồm những giai đoạn thay đổi tâm trạng rõ rệt từ hưng cảm, hưng phấn nhẹ đến trầm cảm. Chúng không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng mà còn tác động sâu rộng đến cuộc sống hàng ngày và các mối quan hệ xã hội. Để được chẩn đoán chính xác, người bệnh cần trải qua ít nhất một giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm nhẹ. Chi tiết về triệu chứng của các loại rối loạn lưỡng cực khác nhau:

Các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực loại I

Những người bị rối loạn lưỡng cực loại I thường trải qua các đợt hưng cảm kéo dài ít nhất một tuần.

• Ít nhất một đợt hưng cảm kéo dài ít nhất một tuần: Triệu chứng này bao gồm cảm giác phấn khích, gia tăng năng lượng và đôi khi là những hành vi bốc đồng.

• Ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày: Những thay đổi này có thể gây ra các vấn đề lớn trong công việc, gia đình và các mối quan hệ.

• Không liên quan đến tình trạng sức khỏe tâm thần khác hoặc việc sử dụng chất kích thích: Các triệu chứng không phải là kết quả của các vấn đề sức khỏe tâm thần khác hoặc do việc sử dụng chất kích thích.

Đôi khi, những người mắc bệnh còn có thể gặp các rối loạn tâm thần hoặc trải qua các giai đoạn hưng cảm và trầm cảm kết hợp.

Các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực loại II

Rối loạn lưỡng cực loại II chủ yếu đặc trưng bởi các đợt trầm cảm nặng xen kẽ với những cơn hưng cảm nhẹ.

• Ít nhất một cơn hưng cảm nhẹ kéo dài 4 ngày hoặc lâu hơn: Thêm vào đó là ít nhất ba triệu chứng hưng cảm nhẹ, như cảm giác phấn khích, tự tin quá mức hoặc năng lượng cao.

• Những thay đổi tâm trạng dễ nhận thấy và có tác động: Mặc dù có thể không rõ ràng trong công việc hàng ngày, người khác vẫn có thể nhận ra sự biến đổi này.

• Ít nhất một đợt trầm cảm kéo dài tối thiểu hai tuần: Có ít nhất một đợt trầm cảm nặng với năm triệu chứng trầm cảm chủ yếu, như buồn bã, mất hứng thú hay mục tiêu, và mất năng lượng.

Dù có thể liên quan đến các triệu chứng rối loạn tâm thần, rối loạn lưỡng cực loại II không bao gồm những giai đoạn hưng cảm kéo dài.

Có 3 loại rối loạn lưỡng cực phổ biến

Các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực theo chu kỳ

Rối loạn lưỡng cực theo chu kỳ thường biểu hiện qua các giai đoạn biến đổi tâm trạng thất thường trong một khoảng thời gian dài.

• Các giai đoạn của triệu chứng hưng cảm và trầm cảm: Giai đoạn này xảy ra trong hơn hai năm (hoặc một năm đối với trẻ em và thanh thiếu niên).

• Không đáp ứng đủ các tiêu chí cho giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm: Các triệu chứng xuất hiện ít nhất một nửa trong hai năm và không bao giờ vắng mặt lâu hơn hai tháng.

Đây là những triệu chứng không liên quan đến tình trạng y tế khác hay việc sử dụng chất kích thích, nhưng chúng vẫn đủ để gây ảnh hưởng đáng kể tới cuộc sống hàng ngày của bạn.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ của rối loạn lưỡng cực là gì?

Rối loạn lưỡng cực là một tình trạng sức khỏe tâm thần phổ biến mà các chuyên gia y tế vẫn đang nghiên cứu tìm hiểu tường tận. Dưới đây chúng ta sẽ khám phá những nguyên nhân chính và những yếu tố nguy cơ có thể đóng vai trò trong sự xuất hiện của căn bệnh này.

• Di truyền: Nếu bạn có người thân trong gia đình, chẳng hạn như cha mẹ hoặc anh chị em, mắc rối loạn lưỡng cực, nguy cơ bạn mắc căn bệnh này sẽ cao hơn. Thế nhưng, không phải ai có tiền sử gia đình đều phát triển bệnh lý này, điều này cho thấy còn có những yếu tố phức tạp khác.

• Não bộ: Cấu trúc và hoạt động của não bộ cũng là một yếu tố không thể bỏ qua. Nghiên cứu cho thấy những bất thường trong hóa học não, cấu trúc hay chức năng của não có thể góp phần làm tăng nguy cơ rối loạn lưỡng cực.

• Môi trường: Cuộc sống hiện đại đầy thách thức, với những áp lực từ công việc, học tập hay các mối quan hệ. Tuy những yếu tố như căng thẳng tột độ, trải nghiệm đau thương không phải là nguyên nhân trực tiếp nhưng chắc chắn chúng góp phần đẩy nhanh sự phát triển của bệnh lý này.

Nguyên nhân dẫn tới rối loạn lưỡng cực có thể do di truyền, cấu trúc não bộ hay do tác động từ môi trường sống

Các triệu chứng rối loạn lưỡng cực ở nam và nữ khác nhau như thế nào?

Nam giới và nữ giới đều có thể mắc rối loạn lưỡng cực với tỷ lệ gần như tương đương. Tuy nhiên, các triệu chứng chính có thể khác nhau tùy theo giới tính của bạn.

• Nữ giới: Phụ nữ thường nhận được chẩn đoán muộn hơn, thường vào độ tuổi 20 hoặc 30. Đôi khi, triệu chứng đầu tiên chỉ xuất hiện khi mang thai hoặc sau khi sinh con. Họ có nhiều khả năng mắc rối loạn lưỡng cực loại II và có xu hướng trải qua các giai đoạn hưng cảm nhẹ hơn, nhưng lại phải đối mặt với nhiều giai đoạn trầm cảm hơn. Một điểm đáng chú ý là phụ nữ có thể trải qua tái phát thường xuyên hơn, liên quan đến sự thay đổi hormone trong chu kỳ kinh nguyệt, lúc mang thai hoặc mãn kinh.

• Nam giới: Nam giới có xu hướng được chẩn đoán sớm hơn và trải qua các giai đoạn hưng cảm thường xuyên hơn nhưng nghiêm trọng hơn. Họ có thể dễ dàng bị rối loạn sử dụng chất kích thích và thể hiện sự hung hăng hơn trong các đợt hưng cảm. Sự nghiêm trọng này có thể làm gia tăng các tình huống nguy hiểm, đe dọa sức khỏe và tính mạng.

Hãy tự hỏi bản thân, liệu việc nhận thức rõ về sự khác biệt này cũng như sự cần thiết của việc tìm kiếm sự hỗ trợ y tế kịp thời có thể giúp ích như thế nào cho chúng ta và những người thân yêu?

Điều Trị Rối Loạn Lưỡng Cực

Trong quá trình điều trị, có nhiều phương pháp có thể giúp kiểm soát và giảm thiểu triệu chứng của rối loạn lưỡng cực, từ việc sử dụng thuốc, tư vấn đến thay đổi lối sống. Ngoài ra, có một số biện pháp tự nhiên và các loại thuốc bổ sung cũng có thể mang lại lợi ích.

Sử Dụng Thuốc

Đối với việc sử dụng thuốc, có những loại thuốc cụ thể được khuyến nghị, bao gồm:

• Chất ổn định tâm trạng: Ví dụ như lithium

• Thuốc chống loạn thần: Chẳng hạn như olanzapine

• Thuốc chống trầm cảm phối hợp với chống loạn thần: Chẳng hạn như fluoxetine-olanzapine

• Benzodiazepines: Là loại thuốc chống lo âu có thể được sử dụng để điều trị ngắn hạn

Tâm Lý Trị Liệu

• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Loại liệu pháp trò chuyện giúp xác định và giải quyết những suy nghĩ tiêu cực cũng như thay đổi các kiểu hành vi không mong muốn.

• Trị liệu cung cấp một không gian an toàn để thảo luận về cách kiểm soát các triệu chứng bệnh.

• Giáo dục tâm lý tập trung vào việc giúp bệnh nhân hiểu về tình trạng bệnh và cách điều trị của nó.