Các loại rối loạn lo âu: Hiểu rõ để chiến thắng nỗi sợ hãi

Rối loạn lo âu là một bệnh lý tâm thần phổ biến, ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Có nhiều loại rối loạn lo âu với những biểu hiện và tác động khác nhau. Viện Tâm Lý Đời Sống sẽ giới thiệu các loại rối loạn lo âu phổ biến trong bài viết này!

1. Rối loạn lo âu lan tỏa

• Trong số các loại rối loạn lo âu thì rối loạn lo âu lan tỏa là dạng phổ biến nhất, thường xuyên xuất hiện cảm giác lo lắng, bất an kéo dài, không có nguyên nhân cụ thể.
• Biểu hiện của rối loạn lo âu lan tỏa:
  • Lo lắng, bồn chồn, khó chịu
  • Dễ cáu kỉnh, mất bình tĩnh
  • Khó tập trung, hay quên
  • Mệt mỏi, thiếu sức sống
  • Rối loạn giấc ngủ
  • Khó thở, tim đập nhanh, đổ mồ hôi
  • Căng cứng cơ bắp

• Nguy cơ:
  • Ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch
  • Làm gia tăng các bệnh mãn tính
  • Gây lo âu, ngại giao tiếp
  • Mất dần hứng thú với hoạt động thường ngày
  • Gia tăng khả năng lạm dụng chất
• Điều trị:
  • Liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT)
  • Thuốc chống lo âu, thuốc chống trầm cảm
  • Thay đổi lối sống

2. Rối loạn lo âu xã hội

• Rối loạn lo âu xã hội là sự sợ hãi hoặc lo lắng quá mức khi ở trong các tình huống xã hội, đặc biệt là những tình huống có nhiều người hoặc cần tương tác với người khác.
• Biểu hiện:
  • Sợ hãi bị đánh giá, phán xét
  • Lo lắng bị xấu hổ, lúng túng
  • Tránh né các hoạt động xã hội
  • Khó khăn khi giao tiếp
  • Đỏ mặt, đổ mồ hôi, run rẩy khi ở trong các tình huống xã hội

• Nguy cơ:
  • Ảnh hưởng đến các mối quan hệ
  • Hạn chế cơ hội học tập và công việc
  • Gây trầm cảm
• Điều trị:
  • Liệu pháp phơi nhiễm
  • Liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT)
  • Thuốc chống lo âu, thuốc chống trầm cảm

3. Rối loạn hoảng sợ

• Rối loạn hoảng sợ là việc gặp các cơn hoảng loạn đột ngột, dữ dội, thường xuất hiện mà không có cảnh báo trước.
• Cơn hoảng loạn thường kéo dài khoảng 5-20 phút.
• Biểu hiện:
  • Cảm giác sợ hãi, kinh hoàng tột độ
  • Tim đập nhanh, hồi hộp
  • Khó thở, nghẹn thở
  • Đau ngực, chóng mặt
  • Cảm giác sắp chết
  • Rung rẩy, đổ mồ hôi
  • Buồn nôn, nôn

• Nguy cơ:
  • Gây lo lắng, sợ hãi, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống
  • Dẫn đến agora (sợ hãi những nơi đông người hoặc không có lối thoát)
• Điều trị:
  • Liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT)
  • Thuốc chống lo âu, thuốc chống trầm cảm

4. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)

• Người bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế sẽ có những suy nghĩ ám ảnh (bắt buộc) không mong muốn, lặp đi lặp lại, gây khó chịu cho người bệnh.
• Để giảm bớt lo lắng, người bệnh có những hành vi cưỡng chế (lặp đi lặp lại) như rửa tay, kiểm tra liên tục, đếm số,...
• Biểu hiện:
  • Suy nghĩ ám ảnh về bụi bẩn, vi trùng, bệnh tật, bạo lực, tình dục,...
  • Hành vi cưỡng chế như rửa tay nhiều lần, kiểm tra liên tục, đếm số, sắp xếp đồ đạc theo thứ tự nhất định,...

• Nguy cơ:
  • Mất thời gian, ảnh hưởng đến học tập và công việc
  • Gây cô lập bản thân
  • Trầm cảm
• Điều trị:
  • Liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT)
  • Thuốc chống lo âu, thuốc chống trầm cảm

5. Rối loạn lo âu do sử dụng chất

• Rối loạn lo âu do sử dụng chất xảy ra do sử dụng rượu bia, chất kích thích quá mức.
• Biểu hiện:
  • Các triệu chứng lo âu tương tự như các loại rối loạn lo âu khác
  • Có thể kèm theo các triệu chứng do tác dụng của chất kích thích như ảo giác, hoang tưởng,...
• Nguy cơ:
  • Ảnh hưởng đến sức khỏe, gây ra các vấn đề bệnh lý nghiêm trọng.

6. Rối loạn lo âu chia ly

• Rối loạn lo âu chia ly là sự lo lắng quá mức về việc bị chia ly khỏi những người gắn bó, đặc biệt là người thân yêu.
• Thường gặp ở trẻ em, nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn.
• Biểu hiện:
  • Lo lắng, sợ hãi khi bị xa người thân yêu
  • Cảm giác bất an, hoảng loạn khi không có người thân yêu bên cạnh
  • Có thể có những hành vi như bám dính, kiểm soát người thân yêu
• Nguy cơ:
  • Ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý của trẻ em
  • Gây khó khăn trong việc hình thành các mối quan hệ mới
• Điều trị:
  • Liệu pháp gia đình
  • Liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT)

7. Các loại rối loạn lo âu khác

Ngoài các loại rối loạn lo âu phổ biến kể trên, còn có một số dạng rối loạn lo âu khác ít gặp hơn, bao gồm:

• Rối loạn lo âu do thuốc: Do tác dụng phụ của một số loại thuốc.
• Rối loạn lo âu bệnh lý: Do các bệnh lý khác như bệnh tim mạch, bệnh tuyến giáp,... gây ra.
• Rối loạn lo âu ở trẻ em: Có những đặc điểm riêng so với người lớn.